Drektigheitstid

Når kan ein forvente at kua kalvar, anna enn om lag 280 dagar etter inseminering? Sjekk tekstboksen til høgre på teikn for nær foreståande kalving. NRF-oksane har indeks for drektigheitslengd i oksekatalogen og for kvar 10 poeng auke kan ein rekne med 1,2 dagar i gjennomsnitt kortare drektigheitslengd for eigenskapen «far til kalv». Det betyr at okse med indeks på 140 gjev i gjennomsnitt 5 dagar kortare drektigheitslengd. Om oksen er brukt på kvige kan du rekne med ytterlegare 2 dagar kortare. For drektigheitslengd «far til ku» er det 0,4 dagar reduksjon for kvar 10 poeng auke i indeksen.

Okse 12316 Nergarden -P har høgast indeks på drektigheitslengde av oksar brukt hauste 2023. Kan forvente kalving omtrent 5 dagar før tida på 280 dagar.

Størst risiko under og første tida etter kalving

Mykje av kalvetapet skjer under kalving, like etter kalving, og dei første dagane i kalven sitt liv. Det er viktig å unngå kalvingsvanskar på kviger og kjøttfe bør generelt frårådast. Unntak er enkelte angusoksar anbefalt i oksekatalogen på godt utvikla kviger, sjå artikkel i Buskap 1 2024 om innkryssing av andre raser på NRF-kviger og kalvingsvanskar (sjå buskap.no->søk: Kalvingsvansker hos NRF-kviger bedekt med kjøttfe).

Figur: 5. Navleinfeksjon, leddinfeksjon, diaré og luftvegsinfeksajonar

I figur 2 og 3 ser ein fordeling på kjønn og fylke for 2023 når det gjeld tidleg kalvedød og er delt inn i daufødte og kreperte kalvar. Det er noko spredning på fylkesnivå og det skulle vera muleg å redusere andel daufødte og kreperte kalvar i enkelte deler av landet.

På besetningsnivå er det stor variasjon på totalt kalvetap innanfor 180 dagar. Om lag 1 250 besetningar hadde ikkje tap av kalv i 2023, og i mange besetningar er tapet lågt. Men vi har au urovekkande høge tal for om lag 370 besetningar med kalvetap > 20 prosent. Gjennomsnittet for landet er på om lag 8 prosent.

Råmjølk og sjukdom

Så kjem ein ikkje unna råmjølksmaset denne gongen heller. Viser til artikkel Buskap 1, 2024 «Den livsviktige råmjølka» for meir detaljer om råmjølk (sjå buskap.no -> søk: Den livsviktige råmjølka). Generelt gjeld det å få i kalven råmjølk så raskt som muleg etter fødsel. Om du har tilfelle av navleinfeksjon og leddinfeksjon i besetninga di, så er det dessverre teikn på for lite råmjølk eller for dårleg kvalitet attåt miljøfaktorar ellers. Navle og/eller leddinfeksjon oppstår forholdsvis raskt, ratt innan ei vekes alder. Tidleg diaré er au sett i samanheng med råmjølktilførsel, og ofte etter diaré kjem luftvegsinfeksjon på same kalven. Har du problem med sjukdom på kalvane, så fokuser på råmjølk og spraying av navlestreng like etter kalving og miljøet elles, samt god mjølkefôring dei fyrste vekene. Igjen, navlen er ein viktig inngangsport for bakteriar og vidare spreiing til blant anna ledd. Det er betre å ringe dyrlegen ein gong for mykje enn ein gong for lite. Tidleg behandling kan betre sjukdomsforløpet for mang ein kalv! Til dømes ikkje vent med ein kalv du mistenker leddinfeksjon hjå, for ratt er leddet blitt hardt skadd og det kan ende med avliving i staden for full rekonvalesens.

Statistikk sjukdomsbehandling

Det er mest behandling mot luftvegsinfeksjon, deretter mage/tarmbetennelse, leddsjukdom og navleinfeksjon, sjå figur 4.

Sjukdom og død i di besetning

Undrer du på korleis det har gått med eigne kalvar siste året, så sjekk Dyrevelferdsindikatoren og/eller Helseattest Buskap på medlem.tine.no. Der får du ei fin oppsummering av kalvar født, dødfødte, kreperte/sjøldaue og avliva siste året. Her finn du fordeling av kalvingar på kviger og kyr og kjønn på kalven. Du finn au oversikt over behandlingar for dei vanlegaste sjukdommane hjå kalv.