Fordeler med analyse

Vi på rekneskapslaga syns det er viktig at bonden får utarbeida ein enkel analyse på eige bruk. Då kan bonden sjå kor han tener pengar i dag og sjå kor han kan forbetre seg. Det er viktig å fordele inntekt og utgifter på rett produksjon på dei som driv fleire produksjonar, for eksempel ku og gris. Vi tek skatterekneskapet, justerer for driftsverdi på varelager og justerer avskriving til faste satsar (ikkje skattetilpassa). Vi legg inn litt ekstra opplysningar for å få fram alle tala. Å få utarbeida ein analyse tek ca. 1 time og er noko vi tek betalt for.

Bonden får eigne nøkkeltal på eiga drift, samanlikna med siste fire år. Han får også statistikk for førre år å samanlikne seg med. Han får i tillegg ein fin oversikt over faste kostnadar.

Tilskot

Statistikken er utan tilskot. Dette for å kunne samanlikne drifta, uavhengig av storleik på gardane. Tilskota vises på den enkelte bonde sine nøkkeltal. Dekningsbidrag (DB) på ku vises med og utan tilskot

Utvikling over tid

Vi har samanliknbare tal siste 15 år, og kan sjå ei utvikling over tid. Vi ser kva utfordring eit vått år 2017 utgjorde og eit tørt år 2018. Vi ser også kva korona, overproduksjon og marknadsbalanse betyr. Spesielt på gris, egg og kylling. Vi ser kva høg overproduksjonsavgift gjer på mjølkeprisen som i 2020 på grunn av utkjøp av mjølkekvoter. Etterbetaling frå Tine for 2019 kjem med i våre tal i 2020 når dei blir utbetalt. Etterbetalinga i 2020 var litt lågara enn åra før, sjå oppnådd mjølkepris.

Mjølkeproduksjonen er delt i tre grupper

Vi deler mjølkeproduksjonen i tre grupper etter påsett. Påsett er kor stor andel kjøtproduksjon garden har. Under 80 prosent har eige oppdrett av kviger, men sel stutkalven som liten, gruppa mellom 80-120 prosent fôrar fram eigen stut i tillegg, gruppa over 120 prosent kjøpar inn stutkalv i tillegg

Variasjon i kvar gruppe

Det er stor variasjon frå beste 30 prosent til lågaste 30 prosent. Dette viser kor mykje bonden kan påverke eiga drift og økonomi. Den beste gruppa har fort mange hundre tusen meir i DB og resultat enn den lågaste. I gruppa 80 -120 prosent påsett oppnår høgaste 30 prosent eit DB på kr 5,14/liter, medan lågaste 30 prosent har DB på kr 3,30/liter. Differansen er på kr 1,84 pr. liter og med ein middel kvote som er i tala våre på 340 000 utgjer det kr 625 600, eller ei brukande løn til bonden.

Kven tener pengar

I tala våre ser vi trekk på kven som tener pengar. Vi har mange ulike gardsbruk med i statistikken, frå små til store, frå gamle fjos til heilt nye. Vi har fleire eksempel på nokså like gardsbruk, lik produksjon, liknande driftsbygning og same geografiske område (vêr, vind, klima og ytre ting er likt). Økonomien er heilt i kvar sin ende av skalaen i tabell 2. Dette gjeld også faste kostnadar og resultat på garden. Den eine har store renteutgifter og leverandørgjeld, medan den andre har kjempefin økonomi. Denne forskjellen har pågått over mange år og blir større for kvart år som går.

Vi ser ofte at dei kundane som ligg i beste del av statistikken, ligg der kvart år, og motsatt. Dei som ligg i nedre del av statistikken tener ikkje pengar, og vil etter kvart ofte få problem med finansieringa.

Dei som tener pengar har orden på sine papir og i drifta. Dei har ein evne til å være ajour til ei kvar tid med arbeidet inklusive papirarbeid. Dei gjer enkle reknestykke på ting i drifta, og har oversikt. Gjer ein alle deler i drifta ca. 70-80 prosent av optimalt vil ein tene gode pengar i landbruket. Å gjere ting 100 prosent krev for mykje tid, og vil ofte føre til at andre viktige ting blir nedprioritert.