Kappakasein i endring i NRF

Mjølkeprotein blir delt inn i to hovudgrupper, kasein eller ostestoff, som blir felt ut og koagulerer ved tilsetting av løpe, og myseprotein som forsvinn ut med mysa. Det fins fire ulike kasein i kumjølk og dei blir kalla alfa-S1-, alfa-S2-, beta- og kappakasein. Aminosyresekvensen til alfa-S2-kasein er utan variasjon i dei fleste kurasar, mens for dei tre andre kaseina er det vanleg å finna ulike variantar som skil seg frå kvarandra på enkelte aminosyrer. Samansetninga av kaseinvariantar påverkar eigenskapar ved mjølka slik som proteininnhald og ystingsegenskapar. Når NRF-dyr blir genotypa blir kaseinvariantane bestemt og resultata blir presentert i oksekatalogen, Kukontrollen og Geno avlsplan.

Stor effekt på osteutbytte

Variantane av kappakasein har stor effekt på proteininnhald og osteutbytte. Ved osteproduksjon blir kappakaseinet spalta, og det er variantane av kappakasein som har størst effekt på ysting. Fram til no er det variantane A og B som har blitt bestemt ved genotyping, men frå desember 2021 blir også E-varianten bestemt og rapportert. I NRF er det A-varianten som er den vanlegaste. Samanlikna med A-varianten gjer B-varianten mjølk med høgt proteininnhald, gode ysteeigenskapar og høgt osteutbytte. A- og B-variantane fins i mange rasar og har vore studert sidan 1970-talet og dei positive egenskapane til B-varianten er godt dokumenterte. E-varianten blei oppdaga på 1990-talet og er vanlegast i rasar med innslag av Ayrshire. Egenskapane til E-varianten er mindre studert, men dei siste 10–15 åra har den blitt knytta til lågare proteininnhald, ikkje-koagulerande mjølk og andre dårlege ysteeigenskapar.

Kappakasein-variantar i gamle og nye nordiske kurasar

I 1999 blei det gjort ei omfattande kartlegging av kaseinvariantar i 22 nordiske kurasar, fordelt på 17 gamle og 5 moderne rasar. Det var variantane av kappakasein som skilte tydelegast mellom gamle og nye rasar. A-varianten var vanlegast i dei fleste rasane, men B-varianten hadde jamt over høgare frekvens i gamle rasar enn i nye. Dei moderne rasane med høgt innslag av Ayrshire hadde mykje av E-varianten, mens dei fleste gamle rasane ikkje hadde noko av den varianten. Frekvensen av E-varianten var 7 prosent i NRF, 12 prosent i SRB og aller høgast i Finsk Ayrshire med 32 prosent. Det at fleire gamle rasar har høg frekvens av B-varianten og ingen E-variant, har gitt grunnlag for å hevda at enkelte gamle rasar har bedre ystemjølk, men variantane i NRF har endra seg raskt dei siste 10 åra.