Dei lokalt tillitsvalde fortener skryt

Gjennom sommarmjølk-prosjektet fekk vi gode erfaringar frå Vestland i fjor, som vi i år har vidareført for heile landet. Tillitsvalte sto fram i lokalaviser og bidrog til merksemd på behovet for meir mjølk i starten av 2021. Dette er og eit døme på korleis ein velfungerande eigarorganisasjon i samvirke kan fungere når krisesituasjonar oppstår. Det er og inspirerande for tilsette å samarbeide aktivt med eigarane for å nå felles mål.

Økonomiske konsekvensar av koronaåret

Auka mjølkekvotar slo sjølvsagt positivt ut i 2020. Likevel skal vi vere klar over at mange av mjølkeprodusentane opplevde 2020 som eit nokså tøft år økonomisk – grunna mellom anna høg omsetningsavgift og eit jordbruksoppgjer med tilnærma null tillegg. 2021 vil truleg bli vesentleg betre grunna redusert omsetningsavgift og historisk høg etterbetaling frå Tine for 2020. Auka mjølkekvote vil og bidra svært positivt for dei som klarer å auke produksjonen.

Er alt berre velstand no?

Nei, økonomien for utbyggingsbruka i mjølkeproduksjonen er for dårleg. Vi ser ein betydeleg auke i utbyggingskostnadane for nye lausdriftsfjøs. Skal vi framleis ha mjølkeproduksjon over heile landet, på nivå med i dag, må det skje endringar. Det er ikkje samsvar mellom uttalt målsetting om prioritering av utbyggingsbruk mellom 15 og 30 kyr og faktisk verkemiddelbruk. Det er mange entusiastar som ynskjer å bygge. Mange av dei har ikkje økonomisk ryggrad til å gjennomføre utbyggingane med dagens rammevilkår. Det hastar difor med å få ei endring, elles er det fare for at vi no får ei storstilt avvikling av mjølkebruk. Mange produsentar vil ikkje klare å tilpasse seg dei nye haldforeskriftene.

Meir mjølk i 3. kvartal blir viktig for Tine framover

Kva er vegen vidare for sommarmjølka – kva er målet? Dersom vi hadde hatt ei flat mjølkekurve gjennom året ville 25 prosent av mjølka vore levert i alle kvartal. Målet må vere raskast mogleg å passere 23 prosent. I områder med lite sommarmjølk, som deler av Vestland fylke, bør målet vere å kome så raskt som råd opp mot 20 prosent.

Kvifor er det realistisk når Vestland i dag i ligg på 17 prosent i 3. kvartal? Vi ser at dei no er på gang. Båsfjøsa ligg på 13–14 prosent, medan mjølkerobotfjøsa alt ligg over 20 prosent. Vi trur det er realistisk å nå 20 prosent i løpet av nokre år, for det vert stadig meir «robotmjølk».

Kalvar fødd på våren, som ikkje vert sett på, bør seljast som livdyr. Vidare må fleire flytte kalvingar til første halvdel av året. På sikt vert dette bra også for tilførselen av kjøt, og reduserer behovet for import. Det vil samla sett bidra til betre økonomi for bonden.

Ulike tiltak for å auke leveransen i juni-september

Ein god del mjølkeprodusentar kan få ein gevinst med å vente med utrangering til hausten. Nokon kan skaffe nokre ekstra liter ved å tilby kyrne rikeleg av det beste grovfôret i periodane med høgast mjølkepris. Det er også gunstig med høg leveringsprosent i denne perioden. Ein del oppnår dette med å bruke mjølkeerstatning.

Skal ein oppnå endå større auke i sommarmjølk-delen, lyt ein endre på kalvingstidspunktet. Legg ein til grunn laktasjonskurva, vil kyr som kalvar i tidsrommet mars-mai ha mest sommarmjølk. Kyr som kalvar i september-oktober, har minst. Skal ein større del av kvoten leverast i tidsrommet juni til september, må ein større del av kvigene og kyrne kalve i første halvår. Dette kan ein oppnå ved å skifte ut dyr, framskunde eller sinke insemineringa. Dette grip gjerne inn i dyreflyten, kjøtleveransen og kvotefyllinga i overgangsåra. Ein lyt vere kjent med dei produksjonsmessige og økonomiske verknadane. Til dette er Tine Produksjonsprognose eit eigna verktøy.

Nedanfor er det to reknedøme som omhandlar omlegging. I det første blir ei ku som kalva i september skifta ut med ei som kalvar i mai. Det andre ser på økonomiske konsekvensar ved å framskunde eller sinke insemineringa ein månad.