Flyterenner og godt dimensjonert gjødselkjellar

Før Johan gjekk i gong med fjøsbygging, var han rundt og såg på mange fjøsar, og på desse turane la Johan godt merke til kva som fungerte, og ikkje minst kva som ikkje fungerte. Han såg at mange bala mykje med gjødseltrekka, og dette systemet ville han unngå. Eitt godt alternativ til gjødseltrekk var flyterenner, og sjølv om denne løysinga var mellom 50 – 60 000 kroner dyrare i byggekostnader, er bonden sikker på at denne løysinga har betalt seg godt.

– For å få dette til å fungera, må bygget vera stort, og dette er ein av grunnane til at fjøsen er romsleg. Eg vil heller ikkje bekymra meg om at eg har plass nok til all gjødsla i løpet av vinteren, slik at gjødselkjellaren vår er rikeleg dimensjonert til å takla dyretalet, seier Johan.

Fekk ikkje støtte

Sidan Johan valde eit større fjøs med dyrare løysingar enn kva dei som teikna fjøsar anbefalte, fekk ikkje bonden frå Vik noko i tilskot til å byggja fjøsen.

– Dette ergrar meg framleis litt, seier Johan. Dette kjennest urettvist, men eg er glad me har dei løysingane me har, og i ettertid har også anbefalingane endra seg, slik at det har vore tidsriktig å ha større fjøs. – Me brukte eigne midlar, og i tillegg tok me opp eit lån på 700 000 kroner i 1993, og dette var nedbetalt i 2000.

Fôring

Fôrbrettet er to meter breitt, og grovfôrtildelinga skjer ved hjelp av fôrutleggjar som Johan køyrer ut morgon og kveld.

– Når fôrbrettet er så romsleg, og det er god plass til fôrutleggjaren. Grovfôret vert for det meste lagt i silo og noko i rundballar. Johan tek fôrprøvar og bestiller kraftfôr etter korleis grovfôrkvaliteten er. No brukar han Elite 80. Kraftfôret vert tildelt seks gonger for dagen ved hjelp av kraftfôrautomat.

– Dei som mjølkar best får 12 – 13 kilo kraftfôr for dagen, og då er det godt å kunna dela dette opp i mange små porsjonar for å gjera seg best mogeleg nytte av kraftfôret, seier den flinke bonden.

Mjølking

Mjølkingsarbeidet går lett og raskt unna. Her er skinnebane og fem sett med mjølkeorgan med automatiske avtakarar.

– Eg mjølkar 32 kyr på ein time og eitt kvarter, så mjølkinga og fjøsstellet elles er lettvint og går relativt raskt, smiler Johan.

Ein av fordelane med båsfjøs i høve til lausdrift, er at ein kan bestemma mjølkingsrekkjefølgja, slik at kviger og dyr med lågt celletal vert mjølka fyrst, og kyr som står med høgt celletal vert mjølka til slutt. På denne måten minskar ein risikoen for å dra med seg smittestoff frå «risikojur» til friske jur.

Johan har levert elitemjølk 11 år på rad, så jurhelsa er god. Kjemien i mjølka er det heller ingenting å sei på, så fôringa ser også ut til å fungera godt. Ved siste prøvetaking hadde dei celletal på 70 000, proteinprosent på 3,24, feittprosent på 4,23 og urea på 5,9.

– I år ligg me an til å få utbetalt om lag 90 000 kroner for ekstra feitt og proteininnhald i mjølka vår, så det er eg nøgd med, smiler Johan.

Konsentrert haustkalving

I Vik i Sogn er det sterk tradisjon for å avsina kyrne i juni/juli for deretter å gi dei ein skikkeleg sommarferie på fjellbeite - før dei kjem heim i fyrste halvdel av september for å kalva og å setja i gong att med mjølking. Slik er det hjå Johan også. I kalvingssesongen er det skikkeleg travelt med om lag 35 kalvingar på to månader.

– Kalvane får stå ein til to dagar i enkeltboks før dei må over i fellesbinge, og dette fungerer veldig greitt, seier Johan. Han sel alle oksekalvane til ein sambygding som fôrar dei fram til oksar. I tillegg til denne fjøsen har også Johan tatt i bruk gamlefjøsen frå 1960 til kvigeoppdrett. – Når bygningane og innreiinga vert halde ved like, kan dette brukast og auka avkastninga som garden gir, og dette kan me dra nytte av, seier Johan. Alle kvigekalvane tek han hand om sjølv, og han driv kvigeoppdrett og sel ein del drektige kviger om hausten.

Faste rutinar ved inseminering er viktig

For å lukkast med konsentrert haustkalving, er ein heilt avhengig å ha kontroll over insemineringa. Dette har Johan stålkontroll på, og her er stikkordet faste rutinar.

– Eg brukar mykje tid i fjøsen i insemineringssesongen, og har faste rundar der eg ikkje gjer anna enn å sjekka brunsten, fortel Johan. I tillegg koplar han ut kutrenarane i denne perioden for at desse ikkje skal hindra dyra i å visa brunstadferd. På garden vert det kun nytta inseminering med NRF for å få kalv i kyrne.

God dyrevelferd

Denne velfungerande fjøsen er 12 meter brei og 29 meter lang. Her er 39 båsplassar og 4 bingar til kalvar og ungdyr. Båsane er romslege, og ingen dyr vert mobba ved denne oppstallinga. Båsfjøsen frå 1995 er også så ny at den kjem inn under overgangsreglane om at dei som har nybygg eller gjort omfattande endringar mellom 1995 og 2004, har løyve til å driva fram til 2035. Her har dyra det godt på båsen i vinterhalvåret, og med ein lang sommarferie i fjellet er dyrevelferda godt ivareteken, også etter 2035.